De wetenschap van de pedagogiek is nauw verwant met filosofie. Over opvoeden en de rol van professionals is dan ook veel te zeggen. Een selectie uit het gesprek:

Erna: “Toen mijn moeder mij opvoedde, had ze dezelfde opdracht: als je een kind opvoedt, voed je het op voor de toekomst. Die opdracht is van alle tijden. Nieuw is dat we nu ook bewuster kijken naar wat voor wereld we achterlaten voor onze kinderen.”

Caroline: “Kinderen zijn de bewoners en vernieuwers van de toekomst. Wat er gaat komen, weten we niet. Maar we kunnen kinderen wel leren om zich te blijven verwonderen, en zich open te stellen voor wat er op hun pad komt, zodat ze daardoor vernieuwend bezig kunnen zijn.”

Erna: “Als opvoeder bereid je kinderen voor om een bijdrage te leveren aan de maatschappij. Dat doe je met veel liefde, veel aandacht en veel zicht op de kinderen. En de wereld verandert, maar de basis van het vakgebied pedagogiek blijft hetzelfde. De zes pedagogische interactievaardigheden staan bijvoorbeeld nog altijd als een huis. De voorlopers daarvan zijn een kleine honderd jaar geleden geformuleerd, en we vullen die steeds eigentijds in.”

Caroline: “Met wat er nu allemaal speelt in de wereld, vraagt opvoeden veel van ons, ook in ons werk als professional in de kinderopvang. Zelf weten we ook niet waar het heen gaat, en we ontdekken met elkaar welke stappen we moeten zetten. Je zou kinderen ook onzekerheidsvaardigheid moeten aanleren, zodat ze durven te onderzoeken en ontwerpen met een open blik, en fouten durven te maken – juist om van te leren.”

Erna: “Wat je wil doen, is kinderen leren hun creativiteit te uiten en te ontwikkelen. En creativiteit betekent niet alleen knutselen, maar ook creatief denken en doen. Als volwassenen moeten we laten zien dat wij – in het nu – ook niet zeker zijn van dingen. Je wil kinderen meenemen in het denken daarover: ‘Hee, er komt iets op ons pad. Wat doet dat met ons? Wat moet je daarmee?’ Die houding hebben kinderen ook nodig in de toekomst.”

Caroline: “Kijk je naar Wij zijn JONG als organisatie, dan vraagt inspelen op de toekomst dat de basis op orde blijft. Oftewel: voortdurend focussen op kwalitatief sterke kinderopvang. Verder staat het hele jeugddomein voor de uitdaging meer aan de lange termijn te denken. Bijvoorbeeld over de effecten van digitalisering. We moeten kinderen mee laten denken en hun creativiteit inzetten én veel meer optrekken met andere branches om van elkaar te leren. Kinderopvang is altijd een bescheiden sector geweest – we laten niet snel van ons horen – maar we hebben jarenlang kennis en kunde opgebouwd, bijvoorbeeld over het belang van bewust vrij spelen. Als je kinderen zelf ervaringen laat opdoen, geef je creativiteit en verwondering de ruimte. Daardoor krijgen ze zelfvertrouwen.”

Erna: “Kinderen laten spelen is een vak. Dat vraagt om interacties, speelomgevingen en dagindelingen van hoge kwaliteit. Wat wij doen, draait om opvoeden, ontwikkelen, en samenwerken met ouders en andere partners uit het jeugddomein. De nadruk ligt al lang niet meer op kinderen opvangen. Daarom moet je als professional altijd bij blijven, zodat je weet wat er op dit moment speelt in de wereld van kinderen.”

Caroline: “We moeten meer gaan luisteren naar wat kinderen zelf zeggen over wat ze nodig hebben om over dertig jaar in de wereld te zijn. En waar we in elk geval van áf moeten, is de term ‘verloren generatie’. Veel kinderen hebben door de coronapandemie en het thuisonderwijs misschien wel een inhaalslag te maken in bepaalde schoolvakken, maar ze hebben nog nooit zo veel nieuwe dingen moeten leren als in het afgelopen jaar. Denk aan aanpassingsvermogen, leren plannen, digitaal vaardig zijn, omgaan met nieuwe situaties, ziekte of verlies, en nog veel meer. Kinderen zijn flexibel en ijzersterk. Ik denk vaak aan een uitspraak van filosoof Daan Roovers. Zij zegt: ‘Je zet kinderen niet op de wereld, maar in de wereld.’ Dat is de essentie van pedagogiek, ook met het oog op de toekomst.”